Ο κώδικας δεοντολογίας, μπορεί να αποτελέσει ένα αποτελεσματικό εργαλείο για την ρύθμιση δανείων επιχειρήσεων και ιδιωτών.

Τι είναι ο Κώδικας Δεοντολογίας Τραπεζών;

Είναι μία διαδικασία που έχει θεσπιστεί από την Τράπεζα της Ελλάδος και προβλέπει συγκεκριμένα βήματα και χρόνους, με σκοπό την ρύθμιση δανείων σε καθυστέρηση με την τράπεζα ή τον διαχειριστή δανείων.

Ποιους αφορά;

Ο Κώδικας Δεοντολογίας αφορά το σύνολο των δανειοληπτών που είναι φυσικά πρόσωπα όπως μισθωτοί, συνταξιούχοι, εργαζόμενοι, ελεύθεροι επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενοι αλλά και πολύ μικρές επιχειρήσεις με μέσο όρο πωλήσεων έως 1.000.000 ευρώ κατά τα τελευταία 3 έτη. Δεν αφορά τις μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις.

Αφορά μόνο τους οφειλέτες ή και τους εγγυητές;

Οι διατάξεις του κώδικα δεοντολογίας αφορούν εξίσου και τους εγγυητές είτε πρόκειται για φυσικά ή νομικά πρόσωπα.

Ποιες είναι οι εξαιρέσεις;

Οι εξαιρέσεις αφορούν:

• Τα δάνεια που έχουν καταγγελθεί πριν από την 01.01.2015.
• Τις απαιτήσεις έναντι δανειολήπτη που δεν υπερβαίνουν:

α) Το ποσό των 1.000€, στην περίπτωση απαιτήσεων έναντι δανειοληπτών φυσικών προσώπων.

β) Το ποσό των 5.000€, σε περιπτώσεις δανειοληπτών νομικών προσώπων – πολύ μικρών επιχειρήσεων.

Το ποσό αυτό υπολογίζεται ως το άθροισμα των οφειλών του δανειολήπτη προς το πιστωτικό ίδρυμα.

• Τα δάνεια νομικών προσώπων που δεν εντάσσονται στη κατηγορία των πολύ μικρών επιχειρήσεων.
• Τα νομικά πρόσωπα που βρίσκονται σε λύση-εκκαθάριση.
• Τα φυσικά – νομικά πρόσωπα που έχουν υποβάλει αίτηση ρύθμισης των οφειλών του μέσω του Εξωδικαστικού Μηχανισμού (ν. 4738/2020).

Πόσο διαρκεί η διαδικασία;

Σύμφωνα με τον νόμο, ο δανειολήπτης θα πρέπει να λάβει πρόταση ρύθμισης των οφειλών του, εντός 2 μηνών, από την στιγμή που θα καταθέσει τα σχετικά έντυπα συμπληρωμένα (με τα απαραίτητα οικονομικά στοιχεία), στη τράπεζα ή τον διαχειριστή δανείων.

Ποια είναι η Διαδικασία Επίλυσης Καθυστερήσεων (Δ.Ε.Κ)

Η κάθε Tράπεζα ή Διαχειριστής δανείων (fund-servicer) είναι υποχρεωμένη να εφαρμόζει, στις περιπτώσεις που οι δανειολήπτες παρουσιάζουν ή ενδέχεται να παρουσιάσουν καθυστερήσεις, τα ακόλουθα στάδια:

1. Επικοινωνία με τον δανειολήπτη

Η Τράπεζα – Διαχειριστής δανείων (Servicer), στη περίπτωση που η οφειλή του δανείου υπερβεί τις 60 ημέρες καθυστέρησης, οφείλει να στείλει στον δανειολήπτη μία 1^η επιστολή (εντός 30 ημερών) σχετικά με την ένταξή στη Δ.Ε.Κ.

Μεταξύ άλλων, η επιστολή θα καλεί τον δανειολήπτη, να υποβάλλει τα απαραίτητα έντυπα και δικαιολογητικά εντός 15 εργάσιμων ημερών από την παραλαβή της επιστολής.

Τι περιλαμβάνει η 1^η επιστολή;

Η επιστολή περιλαμβάνει στοιχεία όπως την ημερομηνία που η οφειλή περιήλθε σε καθυστέρηση για πρώτη φορά, τον αριθμό αλλά και το συνολικό ύψος των ληξιπρόθεσμων δόσεων, το άληκτο υπόλοιπο της οφειλής, καθώς και το επιτόκιο υπερημερίας. Επιπλέον, αναφέρεται η υποχρέωση του οφειλέτη για να συμπληρώσει α) την «Τυποποιημένη Οικονομική Κατάσταση» (Τ.Ο.Κ.), εάν πρόκειται για φυσικό πρόσωπο και β) το τυποποιημένο έντυπο οικονομικής πληροφόρησης, εάν πρόκειται για νομικό πρόσωπο (δηλ. πολύ μικρή επιχείρηση).

Στη περίπτωση που ο δανειολήπτης δεν ανταποκριθεί στη 1^η επιστολή, η τράπεζα ή ο διαχειριστής δανείων, οφείλει εντός 30 ημερολογιακών ημερών από το πέρας των παραπάνω προθεσμιών, 2η επιστολή που να σε προειδοποιεί για την προοπτική και τις συνέπειες του χαρακτηρισμού ως «μη συνεργάσιμου».

Με τον χαρακτηρισμό του δανειολήπτη ως «μη συνεργάσιμου» η τράπεζα ή ο διαχειριστής δανείων, νομιμοποιείται να προβεί σε νομικές ενέργειες για την ικανοποίηση των απαιτήσεών, π.χ.: καταγγελία, έκδοση διαταγής πληρωμής, λήψη ασφαλιστικών μέτρων, αναγκαστική κατάσχεση της κινητής ή ακίνητης περιουσίας, καθώς επίσης, η εκποίηση εξασφαλίσεων που έχουν παρασχεθεί από εγγυητές ή και τρίτα πρόσωπα.

2. Συγκέντρωση οικονομικών και άλλων πληροφοριών

• Το Φυσικό Πρόσωπο (ιδιώτης/ελεύθερος επαγγελματίας/ατομική επιχείρηση), πρέπει να συμπληρώσει το έντυποΈντυπο Τυποποιημένης Οικονομικής Κατάστασης Τ.Ο.Κ. , συνοδευόμενο από τα απαραίτητα δικαιολογητικά που αναφέρονται στο Έντυπο Υποχρεωτικών Δικαιολογητικών Φυσικών Προσώπων.
• Το Νομικό Πρόσωπο πρέπει να συμπληρώσει το έντυπο «Στοιχεία Συμμετέχοντος στη Δ.Ε.Κ. Νομικού Προσώπου» συνοδευόμενο από τα απαραίτητα δικαιολογητικά που αναφέρονται στο Έντυπο Υποχρεωτικών Δικαιολογητικών Νομικών Προσώπων.

3. Αξιολόγηση οικονομικών στοιχείων

Η περιουσιακή κατάσταση του δανειολήπτη.

Η ύπαρξη ή μη περιουσιακής κατάστασης του δανειολήπτη, είναι σημαντικός παράγοντας αξιολόγησης για την τράπεζα ή τον διαχειριστή δανείων. Στη περίπτωση που δεν υπάρχει ακίνητη περιουσία ή αυτή είναι βεβαρυμμένη από άλλους πιστωτές, τότε η τράπεζα ή τον διαχειριστή δανείων θα είναι πιο ανεκτικό σε μία λύση μερικής διαγραφής οφειλής.

Η τρέχουσα ικανότητα αποπληρωμής του δανειολήπτη

Η τράπεζα και το Fund, είναι υποχρεωμένοι να λάβουν υπόψη την πραγματική ικανότητα αποπληρωμής του δανειολήπτη καθώς όπως λέει και το γνωστό ρητό, «Ουκ αν λάβοις παρά του μη έχοντος». Δηλαδή, και για τους ίδιους τους πιστωτές, δεν έχει νόημα να πιέσουν τον δανειολήπτη προς μία ρύθμιση που ο ίδιος δεν θα μπορέσει να την υποστηρίξει και η οποία ρύθμιση στο τέλος δεν θα τηρηθεί.

Συνεπώς, στοιχεία που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη από την τράπεζα ή το fund για την διαμόρφωση μίας ρεαλιστικής ρύθμισης που θα τηρηθεί, πέραν του εισοδήματος, των εύλογων δαπανών είναι και η υποχρέωση ρυθμίσεων σε άλλους πιστωτές όπως τράπεζες, funds, Ελληνικό δημόσιο και Ασφαλιστικά ταμεία.

Το ιστορικό οικονομικής συμπεριφοράς του δανειολήπτη

Αναφέρεται στη πρότερη συναλλακτική συμπεριφορά του δανειολήπτη. Για παράδειγμα, είναι η πρώτη ρύθμιση της οφειλής του αυτή; Έχουν προηγηθεί άλλες ρυθμίσεις οι οποίες δεν έχουν τηρηθεί και σε ποιο βαθμό; Υπάρχουν οφειλές σε άλλους πιστωτές; Είναι ρυθμισμένες και αν είναι τηρούνται;

Αυτά είναι ορισμένα από τα ερωτήματα που θα κληθεί να απαντήσει η τράπεζα ή ο διαχειριστής δανείων για να καταλήξει εάν ο δανειολήπτης που έχει απέναντι του (φυσικό ή νομικό πρόσωπο) είναι καλόπιστος συνομιλητής ή στρατηγικός κακοπληρωτής.

4. Πρόταση κατάλληλης λύσης

Μετά το στάδιο της αξιολόγησης των οικονομικών στοιχείων ακολουθεί το στάδιο της πρότασης κατάλληλης λύσης ή ρύθμισης.

Οι προτεινόμενες λύσεις εμπίπτουν σε 3 κύριες κατηγορίες:

Βραχυπρόθεσμες ρυθμίσεις: Αφορούν λύσεις έως 2 ετών με σκοπό να εξυπηρετήσουν τον δανειολήπτη από μία προσωρινή αδυναμία εξυπηρέτησης του δανεισμού του.

Ενδεικτικές λύσεις: α) η Κεφαλαιοποίηση Ληξιπρόθεσμων οφειλών (Arrears Capitalization), β) η Μειωμένη δόση μεγαλύτερη των οφειλόμενων τόκων (Reduced payment above IO)  γ) Καταβολή μόνο τόκων (Interest only) κ.α.

Μακροπρόθεσμες ρυθμίσεις: Αφορούν ρυθμίσεις διάρκειας άνω των 2 ετών και εφαρμόζονται συνήθως στις περιπτώσεις όπου έχουν αλλάξει τα οικονομικά δεδομένα του δανειολήπτη προς το χειρότερο.

Ενδεικτικές λύσεις: α) η Μείωση επιτοκίου (Interest Rate Reduction), β) η Παράταση διάρκειας (Loan Καterm extension) γ) Μερική διαγραφή οφειλής (Partial debt forgiveness) κ.α.

Λύσεις οριστικής διευθέτησης: Πρόκειται για λύσεις που οδηγούν στην οριστική διευθέτηση του δανείου με την τράπεζα ή τον διαχειριστή δανείου (fund).

Ενδεικτικές λύσεις: α) η Εθελοντική παράδοση ή και εκποίηση ενυπόθηκου ακινήτου (Voluntary surrender or sale of Property), β) Διακανονισμός απαιτήσεων (Settlement of loans), γ) Υπερθεματιστής σε πλειστηριασμό (Auction collateral repossession) κ.α.

Είναι υποχρεωμένος ο δανειολήπτης να αποδεχθεί την πρόταση λύσης;

Μετά την πρόταση της τράπεζας ή του διαχειριστή δανείων, ο δανειολήπτης έχει τρεις επιλογές, α) Να αποδεχτεί την πρόταση, β) Να αντιπροτείνει γραπτώς άλλη πρόταση ή γ) Να αρνηθεί γραπτώς.

5. Διαδικασία εξέτασης ενστάσεων

Κατά το συγκεκριμένο στάδιο, ο δανειολήπτης μπορεί να υποβάλει ένσταση κατά της πρότασης που θα του προσφερθεί (εφόσον δεν έχει χαρακτηρισθεί «μη συνεργάσιμος») στην επιτροπή ενστάσεων της τράπεζας ή του διαχειριστή δανείων, ωστόσο η ένσταση περιορίζεται μόνο σε τυπικούς λόγους που αφορούν την διαδικασία και όχι ως προς το περιεχόμενο της πρότασης.

Ψηφιακή πλατφόρμα Κώδικα Δεοντολογίας

Μέχρι πρότινος, η διαδικασία του κώδικα δεοντολογίας πραγματοποιούνταν με την αποστολή από τον δανειολήπτη, των σχετικών εντύπων και δικαιολογητικών στη τράπεζα ή τον διαχειριστή δανείων, χωρίς η τράπεζα της Ελλάδος να επιβλέπει και να διασφαλίζει την πιστή τήρηση της διαδικασίας.

Πλέον, η ψηφιακή πλατφόρμα του Κώδικα Δεοντολογίας Τραπεζών είναι πραγματικότητα, μέσω της οποίας εφαρμόζονται τα στάδια της διαδικασίας επίλυσης καθυστερήσεων (Δ.Ε.Κ), όπως περιγράφηκε ανωτέρω.

Ο δανειολήπτης είτε είναι φυσικό ή νομικό πρόσωπο, εισέρχεται και ταυτοποιείται στη πλατφόρμα με την χρήση των κωδικών taxisnet και ακολουθεί μία βήμα προς βήμα διαδικασία μέχρι να υποβάλει την αίτηση του, ανά ΑΦΜ και ανά πιστωτικό ίδρυμα ή διαχειριστή δανείων.

Πρόσβαση στη ψηφιακή πλατφόρμα προβλέπεται μόνο από τον οφειλέτη, το πιστωτικό ίδρυμα ή τον διαχειριστή δανείων και την Τράπεζα της Ελλάδος (για την άσκηση των εποπτικών της καθηκόντων). Ωστόσο, δεν προβλέπεται ο ρόλος του εξουσιοδοτημένου συμβούλου, όπως στον εξωδικαστικό μηχανισμό, καθώς είναι εύλογο πολλοί εκ των ενδιαφερομένων να χρειασθούν την βοήθεια συμβούλου, τόσο για την συμπλήρωση της αίτησης, όσο για την παρακολούθηση αλλά και την διαπραγμάτευση της λήσης ρύθμισης με την τράπεζα ή τον διαχειριστή δανείων.

Σκοπός του Κώδικα δεοντολογίας τραπεζών από την αρχή της εφαρμογής του (αρχές του 2015) ήταν να θέσει κανόνες στην ρύθμιση δανείων σε καθυστέρηση, μεταξύ των δανειοληπτών και των τραπεζών, ώστε να επισπευστεί και να ενισχυθεί η προσπάθεια μείωσης τους.

Στη πράξη, ο κώδικας δεοντολογίας τραπεζών δεν φαίνεται να είναι η πρώτη επιλογή της τράπεζας ή του διαχειριστή δανείων, που δεν προτιμούν την αυστηρά δομημένη διαδικασία του, αλλά την απευθείας προσέγγιση στον δανειολήπτη για την άσκηση μεγαλύτερης πίεσης ώστε να «κλειδώσουν» ποιο άμεσα και γρήγορα την πρόταση ρύθμισης που προωθούν.

Αντιθέτως, η διαδικασία του κώδικα δεοντολογίας για τον δανειολήπτη, που ο ίδιος μπορεί να τον ενεργοποιήσει, «βάζει φρένο» στην επιθετικότητα της τράπεζας και του διαχειριστή δανείων, υποχρεώνοντας τον να ακολουθήσει μία πιο αυστηρή διαδικασία διαπραγμάτευσης, που επιτρέπει στον δανειολήπτη να επανέλθει και με αντιπρόταση. Άλλωστε, η λειτουργία της ψηφιακής πλατφόρμας του κώδικα δεοντολογίας, φαίνεται να κινείται στη σωστή κατεύθυνση, καθώς διευκολύνει την εποπτεία και το έλεγχο της ορθής εφαρμογής του, ώστε να γίνει ποιο αποτελεσματικός στην μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Η διαπραγμάτευση της ρύθμισης ενός δανείου, είναι μία «μάχη» στη οποία η κάθε πλευρά θα πρέπει να φροντίζει να εκμεταλλεύεται το κάθε δυνατό πλεονέκτημα, ώστε να πετύχει την λύση που επιθυμεί.

Δυστυχώς όμως η πράξη δείχνει ότι ο διαχειριστής δανείων (fund) μπαίνει στη διαπραγμάτευση με τον «αέρα» του νικητή που επιβάλει τους όρους της ρύθμισης και αυτό ίσως είναι έως ένα βαθμό δικαιολογημένο, όταν ο δανειολήπτης δεν έχει τις δεξιότητες να διαπραγματευτεί αποτελεσματικά και να πετύχει μία ευνοϊκή ρύθμιση για τον δανεισμό του.

Για αυτό ο δανειολήπτης καλό είναι να επιλέξει να εμπιστευτεί έναν επαγγελματία – γνώστη του αντικειμένου, που θα μπορέσει να του εξασφαλίσει μια πραγματικά καλή συμφωνία και να τον προστατεύσει από την πρώτη συμφωνία που θα του προταθεί από τον διαχειριστή δανείων και κατά κανόνα θα είναι η χειρότερη δυνατή.

Η ομάδα μας, ως πρώην τραπεζικά στελέχη που έχουν εργαστεί επί σειρά ετών σε τμήματα καθυστερήσεων των συστημικών τραπεζών, μπορούμε να εξασφαλίσουμε στον δανειολήπτη που θα μας εμπιστευτεί, μία πραγματικά καλή συμφωνία.

Επικοινωνήστε μαζί μας για την περίπτωση σας.

Επισκεφθείτε την Αρθρογραφία, για περισσότερα θέματα σχετικά με την ρύθμιση οφειλών.