ΠΤΩΧΕΥΣΗ ΜΙΚΡΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ
Πτώχευση – Δεύτερη ευκαιρία
Ο νόμος της δεύτερης ευκαιρίας (ν. 4738/2020) που θεσπίστηκε σε συνέχεια της 1023/2019 ευρωπαϊκής οδηγίας, οδηγεί σε απαλλαγή χρέους για φυσικά και νομικά πρόσωπα (πολύ μικρές οντότητες) από 1 έως 3 έτη και ισχύει από την 1/6/2021.
Ο νόμος αυτός, εισάγει δύο σημαντικές καινοτομίες. Η πρώτη αφορά την πτώχευση των φυσικών προσώπων (προηγουμένως για να «πτωχεύσει» ένα φυσικό πρόσωπο θα έπρεπε να έχει την ιδιότητα του εμπόρου) και η δεύτερη καινοτομία αφορά την διαδικασία της Πτώχευσης μικρού αντικειμένου, η οποία είναι πιο γρήγορη και ποιο απλή σε σχέση με την κανονική διαδικασία της πτώχευσης.
Ποια είναι η βασική προϋπόθεση για να πτωχεύσει κανείς;
Ο οφειλέτης (ιδιώτης ή επιχείρηση) πτωχεύει όταν βρίσκεται σε «παύση πληρωμών».
Ο οφειλέτης βρίσκεται σε «παύση πληρωμών», όταν δεν καταβάλει ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο, τον ΕΦΚΑ, τις Τράπεζες, του Διαχειριστές Δανείων (Servicers), σε ύψος τουλάχιστον 60% (για την πτώχευση μικρού αντικειμένου) ή 40% (για τις λοιπές περιπτώσεις) των συνολικών οφειλών του για περίοδο τουλάχιστον 6 μηνών, υπό την προϋπόθεση ότι οι ληξιπρόθεσμες οφειλές υπερβαίνουν τις € 30.000.
Τι σημαίνει «Πτώχευση μικρού αντικειμένου» και ποιους αφορά;
Η Μικρού αντικειμένου πτώχευση (αρθ.172-188, ν.4738/2020), είναι μία απλοποιημένη διαδικασία πτώχευσης για νομικά και φυσικά πρόσωπα.
Για τα νομικά πρόσωπα, ο οφειλέτης θα πρέπει να μην υπερβαίνει δύο από τα τρία κριτήρια προσδιορισμού της πολύ μικρής οντότητας (άρθρ.2 ν. 4308/2014), ήτοι έως € 350.000 η αξία του ενεργητικού, έως € 700.000 ο κύκλος εργασιών και έως 10 άτομα το προσωπικό.
Ωστόσο, σύμφωνα με το άρθρο 78 παρ.2 του ν.4738/2020, η μόνη προϋπόθεση ένταξης των νομικών προσώπων (και των ατομικών επιχειρήσεων) στη διαδικασία πτώχευσης μικρού αντικειμένου, είναι να μην υπερβαίνουν τον κύκλο εργασιών (τζίρος) των € 2 εκ.
Όσον αφορά τα φυσικά πρόσωπα (που δεν ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα), η αξία του συνόλου των περιουσιακών τους στοιχείων, δεν πρέπει να υπερβαίνει την αξία των € 350.000.
Για τον υπολογισμό της ακίνητης περιουσίας τόσο του νομικού προσώπου (πολύ μικρή οντότητα) όσο και του φυσικού προσώπου, λαμβάνεται υπόψη η ποιο πρόσφατή αξία ΕΝΦΙΑ, ενώ για γήπεδα εκτός πόλης και οικισμού, λαμβάνεται υπόψη η αντικειμενική αξία αυτών (αρθ.11, ν.4738/2020). Για την περίπτωση που τα ακίνητα βρίσκονται εκτός Ελλάδος, τότε η αξία τους προσδιορίζεται από έκθεση εκτιμητή ακινήτων ή εφόσον υπάρχει από την αντικειμενική τους αξία.
Οι λοιπές περιπτώσεις φυσικών και νομικών προσώπων, εντάσσονται στη κανονική διαδικασία της πτώχευσης.
Ο οφειλέτης είναι υποχρεωμένος να αιτηθεί την πτώχευση εάν βρίσκεται σε παύση πληρωμών;
Ναι είναι. Στη περίπτωση δηλαδή, που ο οφειλέτης βρεθεί σε «παύση πληρωμών» υπό τις προϋποθέσεις που αναφέρθηκαν ανωτέρω, και αδυνατεί να εκπληρώσει τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του, κατά τρόπο γενικό και μόνιμο οφείλει να υποβάλει αίτηση πτώχευσης. Μάλιστα, ο νομοθέτης έχει ορίσει ότι η αίτηση πτώχευσης θα πρέπει να υποβληθεί εντός 30 ημερών, αφότου συντρέξουν οι προϋποθέσεις της.
Επιπλέον, την αίτηση πτώχευσης για τον οφειλέτη, μπορούν να υποβάλουν και α) οι πιστωτές που έχουν έννομο συμφέρον και πληρούν τις προϋποθέσεις του πτωχευτικού πιστωτή (αρθ.96, ν.4738/2020) και β) ο εισαγγελέας πρωτοδικών εφόσον συντρέχουν λόγοι δημοσίου συμφέροντος.
Τι είναι η Πτωχευτική περιουσία και τι περιλαμβάνει;
Βάσει του άρθρου 92 του ν.4738/2020 «Η πτωχευτική περιουσία περιλαμβάνει το σύνολο της περιουσίας που ανήκει στον οφειλέτη κατά την κήρυξη της πτώχευσης, οπουδήποτε και αν βρίσκεται».
Η πτωχευτική περιουσία, διατίθεται για να ικανοποιηθούν οι πιστωτές του οφειλέτη, που έχουν αναγγελθεί στη πτώχευση (πτωχευτικοί πιστωτές).
Εξαιρέσεις από την Πτωχευτική περιουσία
Κατά κανόνα, στη πτωχευτική περιουσία δεν περιλαμβάνεται η περιουσία που αποκτά ο οφειλέτης μετά την κήρυξη της πτώχευσης, εκτός και εάν τόκοι, ή περιοδικές παροχές ή αξιώσεις και δικαιώματα, προέρχονται από έννομη σχέση που προϋπήρχε της κήρυξης της πτώχευσης.
Για τον οφειλέτη φυσικό πρόσωπο, τα ετήσια εισοδήματα του εξαιρούνται ανεξαρτήτως ποσού από την πτωχευτική περιουσία, όταν στη πτωχευτική περιουσία περιλαμβάνεται, η κύρια κατοικία του ή και άλλα πάγια περιουσιακά στοιχεία που υπερβαίνουν το 10% το συνολικών οφειλών του και τουλάχιστον το ποσό των € 100.000 (εξαιρουμένων αυτών που αποκτήθηκαν τους τελευταίους 12 μήνες πριν την υποβολή της αίτησης πτώχευσης).
Επιπλέον, δεν περιλαμβάνονται στη πτωχευτική περιουσία και ακατάσχετα ποσά όπως π.χ. ο μισθός, η σύνταξη, το οριζόντιο ακατάσχετο, τα ακατάσχετα κοινωνικά επιδόματα, οι ακατάσχετες αγροτικές επιδοτήσεις κ.α.
Πως υποβάλλεται η αίτηση πτώχευσης μικρού αντικειμένου;
Η αίτηση πτώχευσης μικρού αντικειμένου συμπληρώνεται και υποβάλλεται οριστικά από πληρεξούσιο δικηγόρο, μέσω του Ηλεκτρονικού Μητρώου Φερεγγυότητας.
Η αίτηση πτώχευσης μετά την οριστική υποβολή της, προωθείται στο αρμόδιο Ειρηνοδικείο για επεξεργασία.
Η αίτηση πτώχευσης, αφού υποβληθεί, δημοσιοποιείται για 30 ημέρες. Στη περίοδο αυτή, οι πιστωτές έχουν δικαίωμα να υποβάλουν στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας, είτε κύρια παρέμβαση με τη οποία ζητείται η απόρριψη της αίτησης ή πρόσθετη παρέμβαση με την οποία ζητείται ο διορισμός συνδίκου επιλογής τους.
Στη περίπτωση που η περίοδος των 30 ημερών, παρέλθει χωρίς την άσκηση κύριας παρέμβασης από τους πιστωτές, τότε η αίτηση γίνεται δεκτή από το Ειρηνοδικείο (πτωχευτικό δικαστήριο) με μόνο την διαπίστωση της παρέλευσης των 30 ημερών.
Στη ίδια απόφαση, το δικαστήριο ορίζει τον εισηγητή (δικαστής της πτώχευσης) ο οποίος με την σειρά του διορίζει τον σύνδικο.
Σημειώνεται ότι ο οφειλέτης έχει δικαίωμα να υποδείξει συγκεκριμένο πρόσωπο για σύνδικο της πτώχευσης, τον οποίο όμως πρέπει να επιλέξει υποχρεωτικά από το μητρώο των Διαχειριστών Αφερεγγυότητας.
Ωστόσο, εάν οι πιστωτές δεν συμφωνούν με το πρόσωπο που προτείνει ο οφειλέτης για σύνδικο, τότε μπορούν να ασκήσουν πρόσθετη παρέμβαση για την επιλογή άλλου συνδίκου, η οποία και γίνεται αποδεκτή. Στη περίπτωση που ασκήσουν πρόσθετη παρέμβαση άνω του ενός πιστωτές για την επιλογή συνδίκου, τότε γίνεται αποδεκτή η πρόταση του πιστωτή με την μεγαλύτερη απαίτηση.
Τέλος, ο οφειλέτης μπορεί στη αίτηση του να μην προτείνει την επιλογή συγκεκριμένου συνδίκου, εάν προσκομίσει υπεύθυνη δήλωση που να αναφέρει ότι δεν κατέστη δυνατή η ανεύρεση υποψηφίου συνδίκου, που να αποδεχθεί τον διορισμό.
Ποια είναι τα δικαιολογητικά για την αίτηση πτώχευσης Μικρού αντικειμένου;
Σύμφωνα με το άρθρο 174 του ν.4738/2020, τα απαραίτητα δικαιολογητικά είναι τα ακόλουθα:
1.Χρηματοοικονομικές καταστάσεις για νομικά πρόσωπα (εάν υπάρχουν)
- Δήλωση εισοδήματος (τελευταία) & δήλωση στοιχείων ακινήτων για φυσικά πρόσωπα
- Κατάσταση του συνόλου των πιστωτών,
- Βεβαίωση της αρμόδιας οικονομικής υπηρεσίας για τα χρέη του οφειλέτη προς το Δημόσιο,
- Λοιπά υποστηρικτικά έγγραφα κατά την κρίση του οφειλέτη,
- Υπεύθυνη δήλωση, για την περίπτωση που δεν δηλώνεται συγκεκριμένο όνομα συνδίκου στη αίτηση, η οποία θα αναφέρει ότι δεν κατέστη δυνατή η ανεύρεση υποψήφιου συνδίκου που να αποδεχθεί τον διορισμό.
- Γραμμάτιο Κατάθεσης του Ταμείου Παρακαταθηκών Δανείων για το ποσό € 250 για σκοπό πτώχευσης μικρού αντικειμένου. Το ποσό αυτό, προορίζεται για χρήση από τον σύνδικο, σχετικά με την κάλυψη εξόδων της πτώχευσης (π.χ. έξοδα δημοσίευσης κ.λ.π).
Πότε επέρχεται η απαλλαγή χρεών;
Η απαλλαγή οφειλών επέρχεται όταν:
α) σε 1 έτος στη περίπτωση ύπαρξης περιουσίας (κατ’ελάχιστον αξίας € 100.000) η οποία όμως θα πρέπει να ρευστοποιηθεί. Το 1 έτος, υπολογίζεται από την ημερομηνία έκδοσης της σχετικής δικαστικής απόφασης. Εάν το εισόδημα του οφειλέτη υπερβαίνει το 5-πλάσιο των εύλογων δαπανών διαβίωσης, τότε η διαφορά θα πρέπει να καταβάλλεται στους πιστωτές.
ή
β) σε 3 έτη στη περίπτωση μη ύπαρξης περιουσίας ή ύπαρξη μικρής αξίας (η οποία θα πρέπει να ρευστοποιηθεί). Στη περίπτωση που το εισόδημα του οφειλέτη υπερβαίνει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης τότε η διαφορά θα πρέπει να καταβάλλεται στους πιστωτές για την διάρκεια των 3 ετών.
Σημειώνεται ότι τα χρονικά διαστήματα του 1 και 3 ετών, για την απαλλαγή των οφειλών, μπορεί να διαφοροποιηθούν στη περίπτωση υποβολής προσφυγής οποιουδήποτε έχει έννομο συμφέρον κατά της απαλλαγής του.
Πότε ενδείκνυται η λύση της Πτώχευσης;
Η επιλογή της αίτησης πτώχευσης για φυσικό ή νομικό πρόσωπο, δεν πρέπει να λαμβάνεται «ελαφρά την καρδία» γιατί η υλοποίηση της σημαίνει ρευστοποίηση της περιουσίας του οφειλέτη καθώς και την καταβολή επιπλέον εισοδημάτων από πλευράς (που υπερβαίνουν τις εύλογες δαπάνες) για όλο το χρονικό διάστημα έως την απαλλαγή του. Επιπλέον, ο οφειλέτης, ελέγχεται και για το αδίκημα της χρεοκοπίας, στη περίπτωση που έχει λειτουργήσει κακόπιστα για να επωφεληθεί (άρθ.197, ν.4738/2020).
Συνεπώς, η επιλογή της πτώχευσης φυσικού ή νομικού προσώπου μπορεί να είναι η μόνη λύση εάν γίνει για τους σωστούς λόγους.
Ο οφειλέτης, θα πρέπει πρώτα να εξετάσει – εξαντλήσει τις λύσεις για την βιώσιμη ρύθμιση των οφειλών του, όπως την απευθείας ρύθμιση με τις Τράπεζες-Servicers-Funds, όταν πρόκειται για δάνεια ή τους διαθέσιμους τρόπους ρύθμισης για οφειλές προς Δημόσιο ή/και ΕΦΚΑ.
Επιπλέον, ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός είναι μία λύση που πρέπει να εξεταστεί, καθώς μπορεί να προσφέρει ρύθμιση για το σύνολο των οφειλών του φυσικού ή νομικού προσώπου, προς τις Τράπεζες, Διαχειριστές δανείων (Servicers – Funds), Δημόσιο, Ασφαλιστικά ταμεία, σε μεγάλες διάρκειες αποπληρωμής και με δυνατότητα διαγραφών.
Εάν ωστόσο, καμία από τις παραπάνω λύσεις δεν οδηγεί στη βιώσιμή ρύθμιση των οφειλών, ο οφειλέτης θα πρέπει να σκεφτεί σοβαρά την λύση της πτώχευσης ως τελευταία διέξοδο.
Πτώχευση μικρού αντικειμένου – Ενδεδειγμένη λύση
Όπως αναφέρθηκε ανωτέρω, η λύση της Πτώχευσης μικρού αντικειμένου, είναι απλοποιημένη και πιο γρήγορη διαδικασία σε σχέση με την κανονική διαδικασία Πτώχευσης.
Συνήθως, η επιλογή της πτώχευσης πρέπει να υιοθετείται όταν ο οφειλέτης δεν έχει ακίνητη ή άλλη περιουσία ή εάν έχει, αυτή είναι βεβαρημένη για μεγάλο ύψος οφειλών.
Για παράδειγμα, εάν οφειλέτης έχει ακίνητη περιουσία αξίας € 200.000 και οι οφειλές του προς τους πιστωτές του (περιλαμβάνονται και ιδιώτες πιστωτές) είναι € 1.000.000, τότε ο ίδιος θα πρέπει να σκεφτεί σοβαρά αυτή την επιλογή για να μπορεί να κερδίσει απαλλαγή, δηλαδή διαγραφή οφειλών ποσού € 800.000 σε χρονικό διάστημα από 1 έως 3 έτη, υπό την προϋπόθεση ότι οι πιστωτές δεν αντιδράσουν νομικά.
